پاستا، فراتر از یک غذا

هر کشوری با نمادی خاص بین مردم سراسر دنیا محبوب یا معروف می‌شود؛ مثلا شما با شنیدن نام برزیل به یاد فوتبال یا قهوه‌ها و شکلات‌های بی‌نظیر آن می افتید؛ با شنیدن نام فرانسه به سرعت تصویر برج ایفل، یک سفر رمانتیک یا شاید مدهای خاص و عطرهای لوکس برای شما تداعی می‌شود؛ اکثر مردم با شنیدن نام ایتالیا آوازه بلند سرآشپزان و پاستاهای بی نظیر آن را به خاطر می‌آورند.
پاستا یکی از قدیمی‌ترین غذاهای ایتالیایی است که جایگاه ویژه‌ای در میان مردم این کشور دارد؛ درباره زادگاه پاستا نظرات مختلفی وجود دارد، عده‌ای معتقدند مارکوپولو در سفر به چین با نودل آشنا شده و آن را با خود به اروپا و ایتالیای این روزها برده؛ اما بررسی‌های تاریخی داستان دیگری را روایت می‌کنند؛ قدمت پاستا هر چند نه به شکل امروز آن، قدمت زیادی دارد و پیش از مارکوپولو و سفرهایش نیز به عنوان غذا طبخ می‌شده.

یکی از قدیمی‌ترین انواع پاستا لاگان نام داشته که گفته می‌شود لازانیا نام امروزی خود را از آن گرفته است. لاگان که در قرن اول از محبوبیت زیادی برخوردار بوده یک نوع رشته (رشته‌های صاف و پهن) اتـروسکو-رومی بوده که از آرد گندم دوروم تهیه و داخل فر پخته می‌شده و مانند پاستای امروزی نیازی به جوشاندن نداشتــه است.
بعد از آن طبق شواهد تاریخی به نوعی پاستا با نام ماکارونی در قرن 12 اشاره شده است.
تاریخدانان حضور اعراب در جنوب سیسیل را بی‌تاثیر در گسترش و محبوبیت آن میان ملل دیگر نمی‌دانند؛ طی تهاجم و جنگ‌های اعراب در جنوب سیسیل آن‌ها پاستا خشک را که از گندم دوروم – نوعی گندم سخت که در سیسیل بسیار رایج است- تهیه می‌شود را با خود به سرزمین¬¬شان بردند.
در قرن 14 پاستای خشک تبدیل به غذای محبوب تجار، دریانوردان و افرادی شد که به سفرهای طولانی می‌رفتند. آن‌ها می‌توانستند پاستای خشک را برای مدت زمان طولانی و بدون نگرانی درباره فاسد شدن نگهداری کنند؛ همین امر سبب شد مردم در سرزمین‌های مختلف با این غذای خاص آشنا شوند. در این دوران ایتالیایی‌ها که پیش از این زمان زیادی را صرف ورز دادن خمیر و تولید پاستا تازه می‌کردند با استفاده از تکنولوژی و ابزار جدید شروع به تولید پاستا با اشکال مختلف کرده بودند و همین کار سبب محبوبیت بیشتر و همه‌گیری پاستا در ایتالیا و نقطه شروع جهانی شدن آن شد.
می‌توان گفت قرن 17 اوج شکوفایی پاستا بود زمانی که ناپل تبدیل به قلب تولید پاستا در ایتالیا شد و آب و هوای گرم و خشک گرانیانو ابزار طبیعی خشک کردن پاستاها. با پیشرفت بیشتر تکنولوژی، ماشین‌آلات وظیفه ورز ‌دادن و تولید اشکال مختلف پاستا در حجم انبوه را عهده‌دار شدند؛ همین اتفاق زمینه‌ساز ایجاد اولین کارخانه‌های تولید پاستا در اوایل قرن 18 شد.

ناپلی‌ها روز به روز پیشرفت می‌کردند و با تولید انبوه پاستا به شکل‌های مختلف در 280 تولیدی با قیمت مناسب باعث افزایش تمایل ایتالیایی‌ها به مصرف بیشتر پاستا به عنوان غذای اصلی شدند.
در قرن 19 انقلاب عظیم دیگری در پخت پاستا رخ داد؛ ترکیب گوجه‌فرنگی با پاستا! مدت‌ها قبل گوجه فرنگی وارد ایتالیا شده بود اما از آنجایی که ایتالیایی‌ها آن را میوه سمی می‌دانستند مدتی طول کشید تا باورهای غلط را کنار گذاشته و شروع به مصرف گوجه به عنوان یک ماده غذایی کنند. از این رو همه‌گیر شدن آن زمان برد؛ ترکیب این دو با هم پاستا را به غذایی لذیذتر و پرطرفدارتر از قبل تبدیل کرد.
این غذای لذیذ که نامش را از واژه‌ای قدیمی به معنی خمیر ورز داده شده با انرژی گرفته است، با فرهنگ کشور ایتالیا گره ‌خورده و برای مردمش چیزی فراتر از یک غذای ساده است!
امروزه پاستا نه صرفا به عنوان یک غذای ایتالیایی بلکه به عنوان یک غذای بین‌المللی که هر کس حداقل یک بار طعم آن را چشیده شناخته می‌شود. هر کشوری انواع پاستا را متناسب با ذائقه مردم خود با سس‌های گوناگون طبخ و سرو می‌کند؛ فرقی نمی‌کند به کجای دنیا سفر کنید همه جا می‌توانید چندین رستوران ایتالیایی پیدا کنید.

آشنایی مردم ایران با پاستا از طریق کنسولگری‌های اروپایی که در ایران فعالیت داشتند، اتفاق افتاد. در سال 1313 اولین کارگاه تولید ماکارونی در ایران با ظرفیت تولید 20 تا 30 کیلوگرم در روز شروع به کار کرد. حجم تولیدی این کارگاه فقط به اندازه مصرف سفیران خارجی حاضر در ایران بود؛ در اصل ماکارونی به عنوان یک غذای لوکس و اشرافی وارد فرهنگ ما ایرانیان شد.
با گذر زمان و پیشرفت و توسعه این خوراکی در دنیا، صنعت تولید آن در ایران نیز گسترش یافت. تا در سال 1358 اولین کارخانه تولید ماکارونی با ابزار پیشرفته‌تر در ایران شروع به کار کرد. در ابتدای شروع تولید ماکارونی در ایران و همه گیر شدن آن، عمده نیاز بازار توسط برندهای خارجی تامین می‌شد؛ با تاسیس اولین کارخانه تولید ماکارونی صنعتی در سال 1375 و در پی آن شروع فعالیت سایر کارخانه‌های کوچک و بزرگ، بازار داخلی ماکارونی در دست تولیدکنندگان داخلی قرار گرفت به‌گونه‌ای که امروزه ایران بین تولید کنندگان بزرگ دنیا در صنعت ماکارونی قرار دارد.

همانطور که در مقاله پاستا تازه گفتیم؛ پاستا عنوانی کلی برای غذاهایی است که از خمیر تخمیر نشده تهیه می‌شوند و انواع اسپاگتی، لازانیا و فرمی‌ها زیر مجموعه خانواده بزرگ پاستا هستند.
از آنجایی که اولین پاستا تولید شده در ایران، ماکارونی (نوعی پاستا که شیبه به نی می‌باشد) بود و با همین نام هم به فروش می‌رسید؛ مردم این غذا را به همین نام شناختند و تا امروز به تمامی شکل‌های پاستا ماکارونی ‌می‌گویند. عده زیادی از مردم در ایران، پاستا را صرفا به عنوان نوعی غذا می‌شناسند غافل از اینکه پاستا نام خانواده بزرگی است که هر یک از اعضای آن، نام و قصه خود را دارند و از جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ ایتالیایی برخوردار هستند.